Zielona gospodarka
KPO zbierze wiele uwag
2021-04-02
Organizacje ekologiczne przygotowujące wspólne uwagi pod przewodnictwem Polskiej Zielonej Sieci wystosowały osobne stanowisko zawierające podsumowanie najważniejszych kwestii ekologicznych, które ich zdaniem nie są zgodne z duchem takiego planu.
Podstawy KPO
Stanowisko zwraca uwagę przede wszystkim na fakt, ze KPO obrało sobie za podstawę mało ambitne dokumenty rządowe dotyczące zmian klimatu, m.in. Krajowy Plan Energii i Klimatu czy Politykę Energetyczną Polski do roku 2040, a nie ambitne unijne cele klimatyczne*. Dlatego zwraca się uwagę, że KPO, jako dokument mający zgłaszać w głównej mierze propozycje reform, powinien w ramach tego doprowadzić do powstania następujących rozwiązań krajowych:
- długoterminowej strategii energetyczno-klimatycznej do 2050 r., zgodnej z unijnymi celami klimatycznymi jako strategicznej ramy pozostałych reform (wymóg przyjęcia takiej strategii w terminie do końca 2019 r. wynika z prawa unijnego);
- pełnego wdrożneia przepisów pakietu „Czysta energia dla wszystkich Europejczyków”, dotyczących prosumentów indywidualnych i społeczności energetycznych;
- wyposażenie samorządów w narzędzia pozwalające na prowadzenie lokalnej polityki energetycznej – dziś samorządy są ubezwłasnowolnione w dużej mierze przez działania państwowych spółek energetycznych;
- złagodzenie przepisów ustawy odległościowej, tak by energetyka wiatrowa na lądzie mogła rozwijać się dynamicznie z poszanowaniem ochrony przyrody i praw lokalnych społeczności.
Kwestia wodoru
Choć stanowisko uogólnia wiele uwag szczegółowych zgłoszonych przez te organizacje, zauważa kilka dużych niedomagań programu. Jednym z nich jest m.in. wielka niewiadoma w zakresie technologii wodorowych. Bowiem to dobrze, że wodór jest promowany jako rozwiązanie strategiczne, ale źle, że wodór realizowany ze środków KPO będzie wodorem powstającym na bazie paliw kopalnych, gdyż odnawialnych źródeł energii w KPO jest jak na lekarstwo i w tych ilościach na pewno nie przyczynią się do wytworzenia nadwyżki energetycznej umożliwiającej produkcję zielonego wodoru w Polsce.
Zielony transport tylko samochodem?
Drugim poważnym niedomaganiem jest tendencja do wspierania zielonej mobilności głównie w formie wsparcia dla przemysłu samochodowego, w tym do produkcji samochodów osobowych. Nie można bowiem inaczej postrzegać zawartego w KPO działania przewidującego wsparcie dla rozwoju przemysłu dla rozwiązań niskoemisyjnych w zrównoważonej mobilności. Polski Klub Ekologiczny zwrócił w swoim materiale uwagę, że przedsiębiorstw, dla których mają być przydzielone 1 mld złotych wsparcia w tym komponencie, jest zaledwie 3. Istnieje więc duże zagrożenie, że przyznanie środków będzie podlegać bardzo nieprzejrzystym procedurom, które ma ustalać nieistniejący jeszcze dziś Fundusz Transformacji Zeroemisyjnej.
Bioróżnorodność nie istnieje
Trzecim niedomaganiem, a właściwie poważnym brakiem z krajowym planie odbudowy jest bioróżnorodność. W KPO nie ma temat poprawy bioróżnorodności ani słowa, natomiast jest wiele inwestycji, które mogą tej bioróżnorodności zaszkodzić i nikt tej potencjalnej szkody nawet nie zauważa. Ot na przykład inwestycje w duże inwestycje retencjonujące wodę, które miałyby być realizowane za pomocą tzw.: specustawy suszowej, czy małe elektrownie wodne. W efekcie nie wiadomo dokładnie czy KPO nie będzie czyniło poważnej szkody dla polskiej przyrody i środowiska.
Kierunki korekty
A zatem w konkluzji do stanowiska organizacji ekologicznych zaproponowano następujące korekty kierunku KPO:
- wycofanie wsparcia dla spalania odpadów komunalnych
- wykreślenie bezwarunkowego poparcia dla gazowych rozwiązań w energetyce, ciepłownictwie i transporcie
- eliminacja wsparcia dla źródeł ciepła zasilanych węglem z programów wspierających termomodernizację budynków (Czyste Powietrze, StopSmog) i wykreślenie wsparcia dla pelletu dopóki nie ma Ustawy o Lasach zgodnej z prawem UE i norm jakości dla tego paliwa
- wycofanie wsparcia dla małych elektrowni wodnych
- wykreślenie tzw. specustawy suszowej
- sprecyzowanie, że rozbudowa infrastruktury wodorowej nie przyczyni się do wzmocnienia pozycji gazu ziemnego w energetyce, a sam gaz pozostanie paliwem przejściowym, a nie docelowym polskiej transformacji energetycznej
- zagwarantowanie, że żadne inwestycje infrastrukturalne w obszarach transportu i energetyki nie będą realizowane z pominięciem (np. za pomocą kolejnej specustawy) obowiązujących regulacji polskich i unijnych lub zasady "nie czyń poważnych szkód", a także, że inwestycje te uwzględnią ocenę prognozowanych skutków zdrowotnych proponowanych działań dla społeczności lokalnych lub/i całości społeczeństwa
Zamiast nowych, samochody po konwersji
Ale ciekawe postulaty zgłosiły także organizacje nie należące do grona redagującego powyższe stanowisko. Na przykład Fundacja Promocji Pojazdów Elektrycznych zaproponowała, aby zamiast kupna nowych autobusów elektrycznych, przeprowadzić ich konwersję ze spalinowych na elektryczne, co powinno być tańsze, niż przewidziane w KPO ok. 4 mln złotych na jeden autobus. Podobnie jako reformę zaproponowano zmiany prawa w sposób umożliwiający łatwiejszą konwersję także prywatnych samochodów spalinowych na elektryczne. To na pewno cenny kierunek rozwoju w którym starych pojazdów wciąż na chodzie i sprawnych mechaników samochodowych mamy chyba nawet w nadmiarze.
Lekarze chcą dbać o nasze zdrowie
HEAL Polska, organizacja przedstawiająca stanowisko środowisk lekarskich, zauważyła, że reformy i inwestycje proponowane KPO powinno się poddać jeszcze innej ocenie, niż tylko wpływ na środowisko. Zaproponowano, aby wprowadzić jawną ocenę kosztów zdrowotnych i korzyści do wszelkich działań naprawczych oraz potraktować priorytetowo te, które przynoszą największe korzyści dla zdrowia, klimatu i czystego powietrza. Ponadto organizacja proponuje wprowadzenie aktualnych zagadnień w zakresie nauki o klimacie i środowisku do programu nauczania studentów medycyny oraz do szkoleń dla pracowników ochrony zdrowia oraz wprowadzenia nomenklatury „choroby klimatozależne” w dokumentach dotyczących ochrony zdrowia. Więcej można przeczytać w osobnym briefingu.
Ekogroszek?
Client Earth zwróciło uwagę, że przewidziane w ramach KPO wsparcie dla programu „Czyste Powietrze”, czyli wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji budynków prywatnych, powinno wyraźnie wykluczyć możliwość wymiany źródeł ciepła na węglowe, w szczególności na tzw.: „ekogroszek”. W zamian należy zapewnić gospodarstwom domowym możliwie jak najwyższe wsparcie dla zeroemisyjnych źródeł ciepła. Takie postulat zawiera także stanowisko Polskiego Alarmu Smogowego w zakresie KPO.
Polski Alarm Smogowy chce przede wszystkim radykalnego zwiększenia ilości środków na termomodernizację budynków. Choć w KPO jest już ponad 3 mld euro na termomodernizacje budynków jednorodzinnych, PAS postuluje wydanie na ten cel trzykrotnie większej kwoty z KPO – 10 mln EUR. Z tego tylko 4 mld miałyby być przeznaczone dla budynków jednorodzinnych, ponieważ pozostała kwota powinno pójść na dalsze modernizacje budynków wielorodzinnych oraz wsparcie dla najuboższych rodzin dotkniętych ubóstwem energetycznym. W Polsce wciąż są setki tysięcy rodzin, które są wykluczone z wsparcia w ramach programu „Czyste powietrze”, bo nie mają choćby najmniejszego kapitału początkowego na podjęcie przewidywanych w nim inwestycji.
KPO w zalewie uwag
To tylko wybrane z postulatów do KPO organizacji zajmujących się ekologią, a takich uwag będzie znacznie więcej także od innych organizacji społecznych. Czyżby zatem w najbliższym czasie przyszło rządowi napisać KPO, czyli „Krajowy Plan Od-nowa”.
Wybrane stanowiska w całości możesz znaleźć pod linkami:
https://healpolska.pl/aktualnosci/stanowisko-heal-dotyczace-kpo/
http://zielonasiec.pl/2021/03/23/wstepna-ocena-projektu-krajowego-planu-odbudowy/#more-15217
* choć wciąż nie dość ambitne jeśli wziąć pod uwagę określone naukowo potrzeby zakresie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych.
Informacja własna
