Zielona gospodarka


Jak zbudować łańcuch żywnościowy, który działa na rzecz klimatu? Zrównoważona produkcja żywności

2021-05-06
galeria
Jak można przeczytać w „Strategii od pola do stołu na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego” z maja 2020 roku, jednym z celów Unii Europejskiej jest zmniejszenie śladu środowiskowego i klimatycznego unijnego systemu żywnościowego, wzmocnienie jego odporności, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i sprawienie, aby UE była liderem w globalnej transformacji [1] . W jaki sposób to osiągnąć? Przedstawiamy cykl artykułów powstałych we współpracy z Polską Izbą Żywności Ekologicznej, który przybliży dokument „od pola do stołu” oraz przedstawi plany Komisji Europejskiej na kolejne lata.

Sekwestracja CO2, źródła odnawialne, komory fermentacyjne

Jednym z tematów poruszonych w dokumencie „od pola do stołu” jest kwestia zapewnienia zrównoważonej produkcji żywności. Aby zbudować odpowiedni łańcuch żywnościowy, w zmiany na rzecz klimatu muszą zaangażować się wszystkie podmioty biorące w nim udział – rolnicy, rybacy czy producenci akwakultury. Powinni oni zacząć stosować modele ekologicznego biznesu. Jakie przykłady modeli podaje Komisja Europejska?

Jednym z rozwiązań jest prowadzenie sekwestracji dwutlenku węgla, czyli zapobieganie emisji dużych ilości CO2 do atmosfery z punktowych zanieczyszczeń. Metoda ta składa się z trzech głównych etapów: separacji dwutlenku węgla, jego transportu oraz zdeponowania w sposób nieszkodliwy dla środowiska. Najczęściej jest to składowanie podziemne w strukturach geologicznych. Technologia ta jednak uważana jest obecnie za jedną z najbardziej kosztownych, najdroższym jej etapem jest proces separacji dwutlenku węgla[2]. Innymi metodami są rozwój produkcji ze źródeł odnawialnych (panele słoneczne można umieścić np. na dachach stodół i to właśnie takim działaniom należy nadać priorytet w planach strategicznych WPR, czyli Wspólnej Polityce Rolnej według Komisji) albo inwestowanie w komory fermentacyjne do produkcji biogazu z odpadów rolnych. Jak czytamy w dokumencie „od pola do stołu” gospodarka o obiegu zamkniętym nadal stanowi w dużej mierze niewykorzystany potencjał dla rolników.

Co najbardziej zanieczyszcza?

Do zanieczyszczenia gleby, wody i powietrza przyczynia się m.in. stosowanie chemicznych pestycydów. Komisja Europejska podkreśla, że ryzyko związane ze stosowaniem pestycydów spadło o 20% w ciągu ostatnich pięciu lat. UE zachęca 

również do stosowania integrowanej ochrony roślin, czyli sposobu ochrony polegającego na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod, z pierwszeństwem metod niechemicznych, bezpiecznych dla środowiska, zwierząt i ludzi.

Nadmierna eksploatacja gleby oraz fakt, że nie wszystkie składniki pokarmowe wykorzystywane w rolnictwie są skutecznie wchłaniane przez rośliny, są kolejnymi powodami zanieczyszczenia środowiska. W środowisku spotykamy się z nadmiarem składników pokarmowych, przede wszystkim z azotem i fosforem. Komisja Europejska zapowiedziała, że podejmie działania, które zredukują ten problem i zmniejszą straty składników pokarmowych o co najmniej 50%, co będzie skutkować ograniczeniem stosowania nawozów o 20% do 2030 roku.

Redukcja emisji gazów cieplarnianych również jest w UE dużym wyzwaniem. Rolnictwo odpowiada za 10,3% emisji gazów cieplarnianych w UE, a prawie 70% tych emisji pochodzi z sektora chowu zwierząt[3]. Dlatego Komisja do Parlamentu Europejskiego planuje wprowadzenie na rynek zrównoważonych i innowacyjnych dodatków paszowych. Zwiększy się również nacisk na promocję produkowanych w UE białek roślinnych i alternatywnych materiałów paszowych – np. owadów, alg czy odpadów rybnych.

Co dalej?

Komisja Europejska w dokumencie „od pola do stołu” wskazuje również na zwiększenie dobrostanu zwierząt, który przyczyni się również do poprawy jakości żywności. Zmiana klimatu wpływa również na zdrowie roślin. W tym przypadku Komisja Europejska wskazuje na biotechnologię i opracowywanie bioproduktów, które mogą odgrywać rolę w zwiększaniu równoważności i przyspieszać proces odejścia od stosowania pestycydów. Niezwykle ważne jest również promowanie rolnictwa ekologicznego, które nie tylko ma istotny wpływ na zrównoważoną produkcję żywności, ale tworzy miejsca pracy. Warto wspomnieć więc o nowej WPR[4], zaproponowanej przez Komisję w czerwcu 2018 r., która ma na celu pomoc rolnikom w lepszej realizacji celów środowiskowych i klimatycznych, poprzez stosowanie modelu działalności bardziej ukierunkowanego na wyniki, lepsze wykorzystanie danych i analiz, ulepszone obowiązkowe normy środowiskowe, nowe środki dobrowolne oraz większy nacisk na inwestycje w zielone i cyfrowe technologie i praktyki. Ma ona również na celu zagwarantowanie rolnikom godziwych dochodów umożliwiających utrzymanie ich rodzin i przetrwanie wszelkiego rodzaju kryzysów.

Więcej informacji o zrównoważonej produkcji żywności znajdziecie w dokumencie „Strategia od pola do stołu na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego”, który jest dostępny TUTAJ.

Więcej informacji o żywności ekologicznej znajdziecie na stronie Polskiej Izby Żywności Ekologicznej –  www.jemyeko.com. Izba zrzesza ponad 100 przedsiębiorców reprezentujących wszystkie segmenty rynku BIO w Polsce: rolników, przetwórców, producentów, dystrybutorów i sklepy, jednostki certyfikujące i branże pokrewne: producentów naturalnych kosmetyków, środków czystości, nawozów czy biokompostowalnych opakowań i naczyń jednorazowych.



[1] Pełen komunikat dostępny na https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?qid=1590404602495&uri=CELEX%3A52020DC0381

[2] Informacje pochodzą z https://www.teraz-srodowisko.pl/slownik-ochrona-srodowiska/definicja/sekwestracja-dwutlenku-wegla-ccs.html

[3] EEA (2019 r.), Annual European Union greenhouse gas inventory 1990-2017 (Roczny wykaz gazów cieplarnianych w Unii Europejskiej 1990–2017) oraz Inventory report 2019 (Sprawozdanie dotyczące wykazu gazów cieplarnianych 2019). Dane te nie obejmują emisji CO2 w wyniku działalności związanej z użytkowaniem gruntów i zmianą użytkowania gruntów.

[4]             https://ec.europa.eu/commission/publications/natural-resources-and-environment