Zielona gospodarka

FENIKS kończy konsultacje

2021-07-16

Wczoraj odbyło się wysłuchanie publiczne w sprawie projektu programu operacyjnego FENIKS, czyli Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko na lata 2021-2027. Już za trzy dni kończy się także termin składania uwag pisemnych do programu. W programie na wydatki rozwojowe przewidziane jest 25 mln EUR do rozdysponowania na poziomie krajowym.

Nasze postulaty

W związku z wysłuchaniem publicznym Fundacja Instytut na rzecz Ekorozwoju przedstawiła następujące stanowisko w zakresie transportu:

Zależy nam, aby FENIKS był programem przyczyniającym się do budowy w Polsce systemu zrównoważonego transportu, co dziś oznacza przede wszystkim transport bez emisji gazów cieplarnianych. W Polsce przez ostatnie 15 lat te emisje wzrosły ponad 50%, ale już do 2030 roku pakiet Fit for 55% oczekuje, że spadną o 17,7%.

Nie widzimy niestety zrównoważonego transportu w FENIKsie w sytuacji, w której w rezultatach wpisana jest większa długość wybudowanych dróg wodnych (260 km), niż linii szynowego transportu publicznego w miastach (111 km) - pełne wskaźniki produktu dla transportowej cześci programu prezentuje tabela. Transport szynowy jest znacznie ważniejszy dla neutralnego klimatycznie rozwoju Polski, niż rzeczna żegluga śródlądowa. Potrzebujemy znacznie więcej systemów kolei miejskich. Zbudujmy taki system np. w Szczecinie, zamiast dodatkowego betonowania Odry w tym mieście.

	FENIKS	KPO	KPO - część pożyczkowa	Łącznie
Inwestycje w drogi	1245	70	0	1315	km
Inwestycje w kolej	1111	478		1589	km
Inwestycje w żeglugę	260	0	0	260	km
Szynowy transport publiczny	111			111	km
Tabor kolejowy	144	108	75	327	szt. pociągów
Autobusy elektryczne		1580		1580	szt. autobusów
Tramwaje		200	110	310	szt. tramwajów
Dworce i przystanki kolejowe	78			78	szt.

Budowa nowych dróg wokół miast oraz obwodnic miast dziś także oznacza wzrost emisji. Pomimo wyprowadzenia ruchu tranzytowego na obwodnice, na jego miejsce na drogach lokalnych wzrośnie ruch lokalny. Obwodnice realizujmy tylko w postaci kompleksowych projektów, w których poprzez poszerzanie chodników, budowę dróg rowerowych i rozwój transportu publicznego dostosujemy drogi wcześniej rozjeżdżane przez TIRy do niższych parametrów ruchu. Dziś często miasta nie mają na to środków.

FENIKS przeznacza znaczne środki w ogóle na budowę dróg. Rozumiemy, że istnieje plan dokończenia siatki autostrad i dróg ekspresowych. Jednak w sytuacji, gdy ani polityka krajowa, ani lokalna nie podejmuje na serio zadania wyprowadzenia na te drogi jedynie pojazdów zeroemisyjnych, emisje będą rosły.

Aby temu zapobiec potrzebujemy szybkiego rozszerzenia systemu opłat za przejazd wszystkimi drogami krajowymi i dla wszystkich typów pojazdów. Potrzebujemy także dodatkowych opłat dla pojazdów wysokoemisyjnych przy przejazdach drogami, przy rejestracji oraz poruszaniu się po miastach. Tymczasem niestety tzw.: strefy czystego transportu wypadły z nowelizacji ustawy o elektromobilności (nowelizacja pojawiła się w zeszłym tygodniu w sejmie). Trzeba je tam przywrócić, albo szybko wdrożyć inny sposób wypychania starych pojazdów z naszych dróg.

Szerszy system opłat za przejazd drogami co prawda jest wpisany w KPO, ale istnieje zagrożenie, że KPO nie będzie realizowane, bo szargamy sobie w Europie opinię wiarygodnego Państwa nieodpowiedzialnymi decyzjami Trybunału Konstytucyjnego. Jeśli KPO nie będzie, nagle okaże się także, że będziemy mieli środki na finansowanie większej długości dróg, niż linii kolejowych. Z KPO finansujemy aż 478 km (30%) linii kolejowych, więc postulujemy uniknięcie takiego scenariusza i już dziś zwiększenie środków na linie kolejowe w FENIKS, kosztem budowy wybranych odcinków dróg poza TEN-T.

Składajmy wnioski

Nasze stanowiko pojawia się w czasie 3:08:40 materiału video. W wysłuchaniu wzieło udział także wielu innych reprezentantów oranizacji pozarządowych oraz osoby prywatne, które zgłosiły inne ciekawe wnioski i spostrzeżenia do programu. niezaleznie od tego warto zawsze zgłosić swoje wnioski pisemnie poprzez formularz: https://www.pois.gov.pl/strony/feniks-formularz-zglaszania-uwag/. Można także zgłaszać uwago do Strategicznej Oceny Oddziaływania projektu programu na środowisko: https://www.pois.gov.pl/strony/prognoza-oceny-oddzialywania-na-srodowisko-formularz-zglaszania-uwag/

Podsumowanie

Podsumowanie wysłuchania publicznego wygłoszone przez Panią dyrektor Barbarę Baka napawało optymizmem w kilku kwestiach, m.in. zwiększenia ilości funduszy na bioróżnordoność oraz edukację ekologiczną. W tym zasygnalizowano pojawienie się funduszy na edukację ekologiczną w programach regionalnych, co wymaga zmiany tzw.: linii demarkacyjnej - osobnego dokumentu, który wyznacza granice pomiędzy projektami które dofinansowywane są na poziomie krajowym i regionalnym. Niestety jak się wydaje w temacie transportu nie będzie już takich łatwych zmian w zgodzie z naszymi postulatami.