W ocenie Instytutu na rzecz Ekorozwoju i współpracujących z nim ekspertów „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju w niewielkim stopniu współgra z polityką klimatyczną. By wykorzystać szansę jaką proklimatyczny kierunek otwiera dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska, niezbędne jest dokonanie rewizji tego dokumentu.

Przygotowany przez rząd projekt dokumentu „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” (SOR) ukierunkowuje rozwój Polski w perspektywie 15 lat. I tu należy docenić dalekowzroczność twórców. Choć w dokumencie postrzega się zmiany klimatu jako wyzwanie globalne, nie przekłada się to na propozycje działań służących zmierzeniu się z tym wyzwaniem. Cele polityki klimatycznej (podobnie jak gospodarki o obiegu zamkniętym czy też zielonej gospodarki) traktowane są, jakby były narzucone z zewnątrz. Nie dostrzega się ich roli jako narzędzia modernizacji gospodarki, podniesienia jej innowacyjności i efektywności. Wprost przeciwnie. Strategia wpisuje się w stwierdzenie powtarzane jak mantra od blisko 10 lat, że unijna polityka klimatyczna jest groźna dla polskiej gospodarki i należy dążyć do jej osłabienia. Niestety ignoruje się w ten sposób światowe trendy rozwoju rynków inwestycji, produkcji i usług niskoemisyjnych, a więc pomija jedne z najszybciej rozwijających się segmentów globalnej gospodarki.

Szczyt klimatyczny w Paryżu pod koniec 2015 roku pokazał, że zielona gospodarka jest przyszłością gospodarki światowej. Warto zadać sobie pytanie, czy nie korzystniejsze byłby inny punkt wyjścia do SOR, czyli wskazanie na takie wykorzystanie progresywnej polityki klimatycznej, aby stała się ona instrumentem budowy w Polsce nowoczesnej i innowacyjnej gospodarki.

W odróżnieniu od strategii rozwojowych innych krajów europejskich (m.in. Niemiec, Wielkiej Brytanii czy Danii) w SOR nie widać ścisłego związku między planowanym kierunkami polityki przemysłowej, środowiskowej i energetycznej. Można wręcz wątpić, czy ograniczenie emisji gazów cieplarnianych jest przez autorów Strategii pożądane. Wydaje się więc, że w odniesieniu do polityki energetyczno-klimatycznej Strategia trwa w zawieszeniu i nie wywiązuje się w pełni z podstawowego zadania stawianego przed tego typu dokumentem, tj. dokonania strategicznego wyboru kierunku rozwoju kraju i zdefiniowania zakresu interwencji publicznej wspierającej osiągnięcie stawianych celów rozwojowych.

Dlatego, aby SOR współgrał z polityką klimatyczną, co w dłuższej perspektywie będzie korzystne dla Polski (gospodarki, społeczeństwa, środowiska), niezbędne jest dokonanie zasadniczej rewizji dokumentu. Przede wszystkim chodzi o uznanie, że polityka ta nie stanowi zagrożenia dla polskiej gospodarki, lecz szansę, która mądrze wykorzystana sprawi, że w perspektywie roku 2050 staniemy się innowacyjnym, nowoczesnym społeczeństwem i unikniemy wpadnięcia w pułapkę średniego dochodu. Wykorzystajmy tę szansę na trzecią transformację (dwie pierwsze to odejście od komunizmu i wejście do Unii Europejskiej) – szansę dla naszych dzieci i wnuków.

Pełny tekst raportu oceniającego projekt dokumentu „Strategia na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” można pobrać tutaj lub pod niniejszym tekstem.

Wyznacznikami oceny były dwa opracowania:
1. „2050.pl. Podróż do niskoemisyjnej przyszłości" przygotowane przez b. Instytut Badań Strukturalnych obecnie WISEEuropa oraz Instytut na rzecz Ekorozwoju;
2. Rządowy projekt „Narodowego programu rozwoju gospodarki niskoemisyjnej".

Ocena opiera się na sześciu opiniach ekspertów z różnych dziedzin:
• energetyka – prof. Jan Popczyk (Politechnika Śląska);
• polityka surowcowa – dr Michał Wilczyński (niezależny ekspert);
• transport – dr Wojciech Szymalski (Instytut na rzecz Ekorozwoju);
• polityka innowacyjna – dr Maciej Bukowski (Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych Europa);
• rolnictwo – prof. Zbigniew Karaczun (Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego)
• leśnictwo – prof. Kazimierz Rykowski (Instytut Badawczy Leśnictwa).

Dokument w wersji roboczej był przedmiotem dyskusji podczas debaty 15. września w której udzial wzięli przedstawiciele nauki, biznesu i organizacji pozarządowych. W spotkaniu brał udział również min. Jerzy Kwieciński, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Rozwoju. Dostępna na naszych stronach wersja ostateczna uwzględnia najważniejsze uwagi z dyskusji i została przekazana Ministerstwu Rozwoju w ramach konsultacji społecznych, które były prowadzone do 30. września.

Koordynacja prac i zebranie oceny w całość zostały wykonane przez dr. Andrzeja Kassenberga (Instytut na rzecz Ekorozwoju).

Zapraszamy do lektury.