Nowa przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen uznała europejską zielony ład (European Green Deal) za najwyższy priorytet dla Unii Europejskiej. Jej zobowiązania polityczne kładą silny nacisk na to, w jaki sposób fundusze UE mogą dalej wspierać przejście na czystą energię zgodnie z bardziej ambitną polityką klimatyczną. Przyszły budżet UE, który przywódcy UE będą omawiać w tym tygodniu, musi przełożyć te ambicje na rzeczywistość.

Proponowany europejski zielony ład ma na celu zwiększenie ambicji klimatycznych, stworzenie prawa klimatycznego i wzmocnienie wsparcia finansowego, aby pobudzić działania klimatyczne w całej Europie. Budżet UE, uzupełniony Funduszem „Just Transition Fund”, może odegrać znaczącą rolę w przyspieszeniu przejścia od ropy naftowej, gazu i węgla oraz w promowaniu inwestycji zgodnych z klimatem na poziomie krajowym i regionalnym.

W świetle kryzysu klimatycznego i masowych demonstracji przeciwko nieumiejętności przez rządy radzenia sobie z nim, budżet UE ma ogromny potencjał, aby skierować nową generację funduszy UE w latach 2021–2027 na neutralność dla klimatu: wspierać przejście do gospodarek o zerowej emisji dwutlenku węgla, zwłaszcza w słabiej rozwiniętych i bardziej zanieczyszczonych regionach UE, i położyć kres subsydiowaniu infrastruktury o wysokiej emisji dwutlenku węgla, jak ma to miejsce do dziś.

Wymaga to znacznie silniejszego skoncentrowania się na działaniach związanych z klimatem w ogólnych wydatkach budżetowych oraz umożliwienia udziału funduszy polityki spójności w dekarbonizacji Europy Środkowej i Wschodniej, w szczególności.

Poza bitwami - jeszcze trudniejszymi z powodu niedoborów finansowych spowodowanych Brexitem - o rozmiar budżetu między oszczędnymi płatnikami netto a potrzebującymi odbiorcami netto, przywódcy UE mają szansę ulepszyć obecne propozycje działań na rzecz klimatu niezależnie od całości kwoty budżetu UE.

Przed Radą Europejską Wendel Trio, dyrektor Climate Action Network (CAN) Europe powiedział:

„Z jednej strony komisja wzywająca do europejskiego zielonego ładu, a z drugiej rządy nie zobowiązujące się do podniesienia ambicji klimatycznych w następnym budżecie UE - to byłyby bezsensowne. Przywódcy UE muszą zrozumieć, że podatnicy nie chcą już wydawać pieniędzy na paliwa kopalne. Przeciwnie, obywatele chcą, aby ich pieniądze były wydawane na zrównoważoną przyszłość bez emisyjną, która przyniesie korzyści klimatowi i ich gospodarkom w tym samym czasie.”

„Przywódcy UE muszą zwiększyć udział wydatków UE na działania w dziedzinie klimatu do 40% i zapewnić, że ten ogólny cel dotrze do różnych funduszy, w szczególności funduszy regionalnych. Wsparcie dla paliw kopalnych, w szczególności gazu, nie jest zgodne z odpornym na zmiany klimatu budżetem UE. ”

Raphael Hanoteaux, urzędnik ds. Polityki UE w CEE Bankwatch Network powiedział:

„Bardziej inteligentne wydatkowanie funduszy polityki spójności jest korzystnym rozwiązaniem dla UE i najpewniejszym sposobem spełnienia europejskich ambicji klimatycznych. Regiony najbardziej zagrożone mogą odejść od paliw kopalnych i przejść na sprawiedliwą transformację energetyczną, podczas gdy ci, którzy płacą więcej do puli, są pewni opłacalności budżetu ”.

Wojciech Szymalski, prezes Fundacji Instytut na rzecz Ekorozwoju skomentował perspektywy budżetu dla Polski:

"Do roku 2020 budżet UE miał przeznaczyć 15% swojej wartości na klimat. Wydano zaledwie ok. 10%, a w Polsce osiągnęliśmy jeden z najgorszych wyników wśród krajów UE - 7,7%. Wydaje się, że robimy dużo dla klimatu, bo wymieniamy piece, ocieplamy budynki i kupujemy ekologiczne autobusy. Jednak tak naprawdę to nie jest wiele z obliczu zmiany klimatu, która staje się zjawiskiem galopującym. Wzywam Polaków, abyśmy byli bardziej ambitni, bo nas na to stać."

Tabela pokazuje procentową ilość środków UE w danym kraju przeznaczoną na działania klimatyczne w latach 2014-2020.

 

 

Źródło: Climate Action Network Europe