Jak zrealizować cel neutralności klimatycznej w 2050 r. i wykorzystać potencjał gospodarczy drzemiący w czystej energii? Nasi eksperci odpowiadają na to pytanie w najnowszym raporcie Konfederacji Lewiatan "Impuls dla Polski", który zaprezentowaliśmy na Europejskim Forum Nowych Idei - edycja 9 i pół.

Rekomendacja pierwsza: Decentralizujmy sektor energii

Na świecie od dłuższego czasu postępuje decentralizacja produkcji energii. W Polsce obserwujemy rozwój tego trendu dopiero od 2019 roku, dlatego też konieczne jest podjęcie kroków popularyzujących technologię wytwarzania energii z OZE wśród gospodarstw domowych i przedsiębiorstw. Warto również podjąć działania,
które pomogą przedsiębiorstwom osiągnąć samowystarczalność energetyczną.W praktyce oznacza to instalacje odnawialnych źródeł energii na potrzeby własne przedsiębiorców oraz rozwiązania biznesowe oparte na długoterminowych umowach między nimi i dostawcami energii z odnawialnych źródeł.

Rekomendacja druga: Zadbajmy o sprzyjającą legislację oraz programy wsparcia

Aby cały sektor odnawialnych źródeł energii rozwijał się dynamicznie, konieczne są zmiany w ustawie o odnawialnych źródłach energii oraz tzw. ustawie antywiatrakowej.
Istotne jest również przedłużenie obowiązujących do 2021 r. systemów wsparcia wytwarzania energii z OZE (system aukcyjny oraz taryfy FIP/FIT), a także liberalizacja zasady 10H ustalającej odległość elektrowni wiatrowej od budynków mieszkalnych.
Należy też rozwijać systemy wsparcia finansowego ze środków publicznych korzystając z:
• programu „Mój prąd",
• ulg podatkowych,
• dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2.

Rekomendacja trzecia: Wykorzystajmy morskie farmy wiatrowe

Morskie farmy wiatrowe stanowią w Polsce niszę biznesową, czekającą na zagospodarowanie. To również szansa na rozwój ekonomiczny kraju oraz gwarancję bezpieczeństwa energetycznego.
Chcąc rozwinąć produkcję energii z morskich farm wiatrowych, musimy podjąć działania na rzecz obniżenia kosztów inwestycyjnych oraz rozwoju sieci, która będzie służyć do przesyłu tak uzyskanej energii. Kluczowa jest także rozbudowa krajowych portów, w tym zarówno terminali kontenerowych, które będą magazynowały elementy wiatraków, jak i mniejszych portów wykorzystywanych do instalacji i serwisowania farm.
Nie czekajmy więc z przyjęciem ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej z morskich farm wiatrowych!

Rekomendacja czwarta: Modernizujmy sieć elektroenergetyczną

Aby rozwijać energetykę rozproszoną i elektromobilność, korzystać z magazynowanej energii oraz elastycznego krajowego systemu elektroenergetycznego, potrzebujemy sprawnej i nowoczesnej sieci przesyłającej i dystrybuującej energię.
Niezbędne jest więc co najmniej utrzymanie poziomu inwestycji w zakresie modernizacji i rozbudowy sieci na planowanym dotychczas poziomie. Programowi jej rozwoju powinna towarzyszyć zmiana modelu funkcjonowania rynku energii - w szczególności chodzi o wprowadzenie rynku lokalizacyjnego, który zwiększy efektywność zarządzania energią na poziomie lokalnym, zracjonalizuje nakłady na rozbudowę sieci.

Rekomendacja piąta: Inteligentne sieci dystrybucyjne / inteligentne liczniki

Inteligentne sieci dystrybucyjne umożliwiają przyłączanie i pracę coraz większej liczby rozproszonych źródeł OZE, rozwój rynku prosumentów (np. mikrowytwórców energii), obniżenie kosztów funkcjonowania sieci i zapewnienie energii dla elektromobilności. Warto dodać, że upowszechnienie tych urządzeń to szansa rozwojowa dla rodzimych przedsiębiorstw z branży IT.
Pomimo szeregu korzyści rząd wciąż opóźnia powszechne wprowadzenie inteligentnych liczników. Realizację tego planu umożliwią potencjalne zmiany w ustawie - Prawo energetyczne w zakresie harmonogramu instalacji inteligentnego opomiarowania u odbiorców, a także odpowiednie regulacje zachęcające do inwestowania w inteligentne sieci.

Rekomendacja szósta: Termomodernizacja budynków

Nie trzeba nikogo przekonywać, że jest to najskuteczniejszy sposób na zmniejszenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania zimą i chłodzenia latem. Z perspektywy indywidualnej to również więcej pieniędzy w domowym budżecie.
Promujmy projekty tzw. głębokiej termomodernizacji, obejmujące zarówno izolację samego budynku, jak i wymianę źródeł ciepła oraz zastosowanie nowoczesnych źródeł energii cieplnej i elektrycznej w budynkach mieszkalnych jedno- i wielorodzinnych, użyteczności publicznej oraz obiektów przemysłowych. Ważne byłoby również uruchomienie dużego programu głębokiej termomodernizacji budynków mieszkalnych (domów jednorodzinnych i innych) oraz odpowiednich mechanizmów finansowych do jej realizacji. I zaangażowanie środków publicznych np. w program Czyste powietrze; funduszy europejskich; uruchomienie ulg podatkowych oraz dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2, jak również rozwój systemów ESCO (przedsiębiorstwa świadczące usługi energetyczne)

Rekomendacja siódma: Czyste ciepło

Transformacja sektora ciepłowniczego zbyt długo pozostawała na uboczu krajowej polityki energetycznej. W rezultacie Polska ma w sezonie grzewczym najgorszej jakości powietrze (powód - smog).
Konieczna jest zmiana modelu rynku ciepła (przepisów taryfowych i pozataryfowych), tak aby ramy prawne wspierały transformację. A także znaczące nakłady finansowe, także ze środków publicznych, na modernizację systemów ciepłowniczych i wymianę nieefektywnych źródeł ciepła w budynkach ogrzewanych indywidualnie.
Obecnie krajowy system uzyskiwania energii z OZE nie jest wystarczająco rozwinięty i wymaga inwestycji skupionych m.in. na wykorzystaniu energii odnawialnej i ciepła odpadowego, które reprezentuje szczególnie duży potencjał. Zwiększony poziom inwestycji pomoże rozbudować również potencjał krajowego sektora produkcji i instalacji urządzeń OZE, w tym sektora B+R.
Skąd wziąć na to środki? Z programu „Czyste powietrze", funduszy europejskich, środków publicznych na poziomie regionalnym, ulg podatkowych oraz dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2.

Rekomendacja ósma: Optymalne zużycie energii w przemyśle i usługach

Nasze cele?
• redukcja emisji gazów cieplarnianych,
• poprawa jakości powietrza i stanu zdrowia mieszkańców,
• zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego,
• obniżenia kosztów energii elektrycznej i ciepła dla przedsiębiorstw,
• zwiększenie konkurencyjności polskiego przemysłu i usług.
Do ich realizacji niezbędna jest efektywność energetyczna, czyli zmniejszenie ilości energii potrzebnej do dostarczania produktów i usług. Obowiązujący system białych certyfikatów, który miał promować tego typu inwestycje, wciąż nie zapewnia odpowiednich bodźców, konieczna jest więc jego modyfikacja. Istotne jest więc zapewnienie skutecznego mechanizmu zachęcającego do zwiększania nakładów inwestycyjnych w efektywność energetyczną w przemyśle i usługach m.in. poprzez szeroką dostępność wsparcia ze środków publicznych i promocję różnych form współpracy i finansowania tego typu działań np. w ramach usług ESCO (przedsiębiorstwa świadczące usługi energetyczne), także z wykorzystaniem kontraktów EPC (Energy Performance Contracts - kontrakty z gwarantowanym poziomem oszczędności energii) i w ramach Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (PPP).

Rekomendacja dziewiąta: Niskoemisyjny transport

Poprawa jakości powietrza jest ściśle związana z rozwojem nisko- i zeroemisyjnego transportu publicznego i indywidualnego, który potrzebuje szeroko dostępnej infrastruktury do ładowania pojazdów, w tym sieci szybkich ładowarek. Preferowane kierunki obejmują wsparcie promujące zakup lub leasing nowych nisko- i zeroemisyjnych pojazdów (elektrycznych i hybrydowych) w oparciu o zachęty finansowe i behawioralne oraz modernizację taboru w transporcie publicznym na niskoemisyjny (elektryczny, hybrydowy, gazowy czy wodorowy).
Niezbędne mogą się okazać inwestycje publiczne (w szczególności samorządowe) oraz rozbudowa systemu zachęt dla inwestycji prywatnych, jak również zaangażowanie środków publicznych, np. z Funduszu Niskoemisyjnego Transportu i innych.

Rekomendacja dziesiąta: Technologie przyszłości

Energetyka wiatrowa na lądzie oraz słoneczna są już efektywne ekonomicznie. Aby dodatkowo zwiększyć ich opłacalność, trzeba rozwijać towarzyszące im technologie, takie jak magazyny energii elektrycznej czy samochody elektryczne. Są one już dostępne technicznie, ale wciąż trzeba pracować nad zwiększaniem opłacalności ich masowej produkcji. Ważne dla poprawy pozycji Polski jest wzmacnianie popytu wewnętrznego, który powinien być wykreowany poprzez przewidywalne regulacje w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii, transportu nisko - i zero emisyjnego, długoterminowej strategii wodorowej oraz kontynuacji systemu wsparcia OZE w Polsce.

Komentarz Doroty Zawadzkiej-Stępniak, dyrektorki departamentu energii i zmian klimatu Konfederacji Lewiatan.

- Zwiększenie inwestycji w tzw. zieloną gospodarkę cieszy się dużym poparciem biznesu. Z badań Lewiatana wynika, że 40% przedsiębiorców uważa, że działania w tym kierunku są bardzo potrzebne. Firmy dostrzegają, że czysta energia, ochrona klimatu, to nie temat zastępczy, lecz szansa na zielony impuls gospodarczy, niezmiernie ważny dla szybszego wyjścia z kryzysu gospodarczego. Inwestycje w OZE, efektywność energetyczna, nowoczesna gospodarka o obiegu zamkniętym, innowacyjny transport, to szansa na zwiększenie konkurencyjności polskich firm i gospodarki.

Źródło: Konfederacja Lewiatan