System oparty na energii odnawialnej jest możliwy, a co najważniejsze także opłacalny. Sektor OZE w Europie zatrudnia już ponad milion ludzi, a podstawą transformacji energetycznej są miasta i obywatele. To tylko niektóre wnioski, jakie płyną z „Atlasu Energii”, publikacji Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie oraz Instytutu na rzecz Ekorozwoju, którego premiera odbyła się 10 grudnia w katowickim Climate Hub.

Transformacja energetyczna dzieje się na naszych oczach. Przed Unią Europejską stoją poważne wyzwania: jak przeprowadzić równolegle dekarbonizację, decentralizację i digitalizację? Szansą dla gospodarki, społeczeństwa i środowiska jest zwrot ku efektywności i źródłom odnawialnym. Warunkiem powodzenia są wspólne działania na poziomie europejskim, państw, regionów, miast i poszczególnych obywateli. – Transformacja energetyczna to szeroko zakrojony projekt obejmujący całą Europę. Unia Europejska musi stać się unią klimatyczną – podkreślała na wydarzeniu Annalena Baerbock, przewodnicząca Związku 90 / Partii Zielonych.

Jak wynika z Atlasu Energii odnawialne źródła energii nie grają już podrzędnej roli na europejskim rynku. Rozwój sektora OZE nie wpłynął na spowolnienie wzrostu gospodarczego w Europie. Mimo umiarkowanego wzrostu gospodarczego w UE nastąpił rozkwit sektora OZE oraz ograniczenie emisji dwutlenku węgla. To pokazuje, że oparcie gospodarki na paliwach kopalnych nie musi być warunkiem wzrostu gospodarczego.  Na przestrzeni 10 ostatnich lat najkorzystniejsze zmiany odnotowano m.in. w Czechach gdzie PKB wzrósł o ponad 35%, natomiast emisja gazów spadła o prawie 20% przy wzroście OZE o 7,5%. Podobna sytuacja miała miejsce w Rumunii (odpowiednio 35,5%, 19,8%, 7,5%) czy w Hiszpanii (8,4%, 22,4%, 7,7%).

Przedstawione w Atlasie Energii dane dotyczące zatrudnienia w sektorze OZE pokazują, że jest on już znaczącym pracodawcą. W 2014 roku zapewniał Europejczykom miejsca pracy dla ponad miliona osób. Pod względem liczby miejsc pracy na jednego mieszkańca europejski sektor OZE był w 2014 roku na drugim miejscu na świecie. Obecnie w tym obszarze Europa zajmuje piąte miejsce, za Chinami, USA, Japonią i Brazylią, a niedługo mogą ją wyprzedzić również gospodarki wschodzące. Większość miejsc pracy w sektorze energii odnawialnej wiąże się z produkcją energii z wiatru, słońca i biomasy. To w tym sektorze na całym świecie obserwuje się najszybszy rozwój i spadek kosztów. Do tego dochodzi jeszcze fakt, iż w porównaniu z zatrudnieniem w górnictwie węgla są to miejsca pracy lepszej jakości.

Miasta zużywają ponad 2/3 światowej energii i odpowiadają za 70% emisji dwutlenku węgla. Dlatego podstawą transformacji energetycznej w Europie, widzianej jako zmiana w kierunku większej demokratyzacji i decentralizacji, są właśnie miasta jak i sami obywatele. A europejskie miasta stają się coraz bardziej zielone. Część z nich już dziś w całości, lub prawie w całości, zużywa energię pochodzącą z odnawialnych źródeł jak np. Bolzano, Bazylea, Oslo czy Reykjavik. Już blisko 1000 lokalnych liderów w Europie jest zaangażowanych w miasta neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 r., a w Niemczech 42% odnawialnych źródeł energii jest obecnie własnością obywateli i spółdzielni.

Wyzwanie odejścia od kopalnych nośników energii, przed którym stoimy, niesie za sobą głęboko sięgające przemiany strukturalne. Dla Polski jest ono szczególnie duże ze względu na jej uzależnienie energetyczne od węgla. – Jeśli nie zmienimy kursu teraz i wbrew logice będziemy dalej dotować nieodnawialne źródła energii, to wkrótce będziemy musieli zmierzyć się z tzw. kosztami osieroconymi, czyli kosztami błędnych decyzji inwestycyjnych z przeszłości. Zapłacą nasze dzieci i wnuki – wskazywał Andrzej Kassenberg z Instytutu na rzecz Ekorozwoju.  

„Atlas Energii 2018. Fakty i dane o energetyce odnawialnej w Europie” to publikacja o europejskiej transformacji energetycznej. Przedstawia szeroki obraz zależności i powiązań w energetyce odnawialnej, a przede wszystkim pokazuje, że można ją rozwijać w sposób efektywny. Jest wynikiem pracy grupy międzynarodowych ekspertów z Francji, Grecji, Czech, Niemiec i Polski. Ukazuje różnorodne spojrzenia na modernizację energetyczną oraz potencjały rozwoju OZE w poszczególnych krajach członkowskich oraz UE jako wspólnoty, uwzględniając nie tylko konkretne uwarunkowania geograficzne, geologiczne i ekonomiczne, ale także historyczne, kulturowe i społeczne. – W Polsce społeczeństwo jest gotowe na zmianę. Zarówno samorządy, jak i ruchy społeczne czy przedsiębiorcy chcą rozwijać odnawialne źródła energii i energetykę obywatelską, widząc w tym korzyści gospodarcze, zdrowotne i środowiskowe. Podobnie jest w wielu innych miejscach w Europie. Publikując Atlas Energii chcemy wzmocnić te głosy solidnymi argumentami, by znalazły one przełożenie na polityki krajowe. Progresywne, zorientowane na przyszłość, nowoczesne zaopatrzenie w energię musi się odbywać w szerokim dialogu społecznym, blisko ludzi, by ukazywać konkretne korzyści dla każdego z nas – podsumowuje Irene Hahn-Fuhr, dyrektorka Fundacji im. Heinricha Bölla w Warszawie.

Atlas Energii można pobrać pod linkiem: https://pl.boell.org/pl/2018/12/10/atlas-energii-2018